Tersane, yani gemi inşa ve bakım alanında boru montaj standartları, denizcilik sektörünün yüksek güvenlik ve dayanıklılık gereksinimlerine uygun olarak belirlenmiştir. Deniz ortamının getirdiği zorlu koşullar (tuzlu su, sürekli titreşim, basınç ve sıcaklık dalgalanmaları gibi) nedeniyle boru montajı yaparken bu standartlara uyulması hayati önem taşır. Tersanelerde uygulanan boru montaj standartları, genellikle denizcilik otoriteleri ve uluslararası standart kuruluşları tarafından belirlenmiştir.
İşte tersanede boru montajı için geçerli olan temel standartlar:
1. Malzeme Seçimi ve Standardizasyon
- Denizcilik otoritelerinin (örneğin, Lloyd’s Register, American Bureau of Shipping (ABS), Bureau Veritas) onayladığı malzemeler kullanılmalıdır. Bu otoriteler, kullanılan boru malzemelerinin deniz ortamında dayanıklı olmasını sağlar.
- Genellikle deniz ortamına dayanıklı, korozyona dirençli paslanmaz çelik veya bakır-nikel alaşımlar tercih edilir.
- Malzemeler, ASTM (American Society for Testing and Materials) ve ASME (American Society of Mechanical Engineers) tarafından belirlenen denizcilik ve tersane standartlarına uygun olmalıdır.
2. Koruma ve Korozyon Önleme Standartları
- Deniz suyuna maruz kalan boruların yüzey kaplamaları, korozyonu önlemek için gereklidir. ASTM A123 gibi galvanizleme standartları ve NACE MR0175 (korozyon direnci) gibi standartlar uygulanır.
- Borular, epoksi kaplama, galvaniz kaplama veya özel deniz suyu koruma boyaları ile kaplanır. Özellikle tuzlu su hattı borularında bakır-nikel kaplama veya anodizasyon gibi ek koruyucu işlemler yapılır.
3. Montaj ve Bağlantı Standartları
- Boru bağlantıları kaynakla veya flanşlar, vidalı bağlantılar ile yapılır. Deniz ortamında yüksek dayanıklılık gerektiren durumlarda ASME B31.3 (Proses Boru Sistemleri) veya ASME B31.4 (Taşıma Boru Sistemleri) standartları uygulanır.
- Bağlantılarda sızdırmazlığı sağlamak için özel conta malzemeleri kullanılır. Örneğin, geminin hareketiyle oluşabilecek titreşimlere karşı dayanıklı ve esnek malzemeler tercih edilir.
- ISO 19901-6 standardı gibi denizcilik yapılarının titreşim ve hareketlerinden kaynaklanan etkilere karşı boru bağlantılarının dayanıklılığını garanti eden standartlar kullanılır.
4. Kaynak Standartları
- Boru sistemlerinde yapılacak kaynak işlemleri, kaynakların deniz ortamında sızdırmazlık ve dayanıklılık sağlaması için sıkı standartlara tabidir. ISO 14731 ve ISO 3834 gibi kaynak kalite standartları ve ABS kaynak yönetmelikleri geçerlidir.
- Kaynak yapılırken titizlikle kontrol edilen sıcaklık ve basınç değerlerine uygun olarak işlem yapılmalı; özellikle borunun türüne ve kalınlığına göre kaynak yapılmalıdır.
- Kaynak işlemlerinde deneyimli ve sertifikalı kaynakçılar çalıştırılmalıdır; çünkü denizcilik sektörü, yüksek kaynak kalitesini zorunlu kılar.
5. Basınç ve Sızdırmazlık Testleri
- Deniz ortamında bulunan sistemler için yapılan basınç ve sızdırmazlık testleri, geminin güvenliğini sağlamak açısından kritiktir. ASME B31.1 (Güç Boru Sistemleri) veya ASME B31.8 (Gaz Taşıma Boruları) standartları, tersanelerde yaygın olarak uygulanır.
- Hidrostatik testler, yüksek basınç altında yapılır ve sızdırmazlık sağlanıp sağlanmadığı kontrol edilir. Pnömatik testler ise belirli bir basınç aralığında yapılır.
- Denizcilik otoriteleri tarafından onaylı ekipmanlar ve cihazlarla yapılan testler, hem işletme hem de güvenlik açısından zorunludur.
6. Askı ve Destek Sistemleri Standartları
- Tersanede boruların montajında kullanılan askı ve destek sistemleri, geminin hareketlerine karşı dayanıklı olmalıdır. MSS SP-58 gibi destek sistemleri standartları uygulanır.
- Boruların hareket edebileceği veya titreşim kaynaklı zarar görebileceği yerlerde esnek askı sistemleri kullanılır. Bu sayede geminin sallanma hareketi sırasında borular hasar görmez.
- Destek sistemleri, özellikle boruların termal genleşme ve büzülmesini karşılayacak şekilde tasarlanır ve yerleştirilir.
7. İzolasyon Standartları
- Sıcak veya soğuk su taşıyan borular için izolasyon gereklidir. Denizcilik sektöründe, enerji kaybını önlemek ve güvenliği sağlamak amacıyla kullanılan izolasyon malzemeleri ASTM C533 ve ISO 12241 gibi standartlara uygun olmalıdır.
- İzolasyon, boruların çevresel etkilerden korunması ve enerjinin verimli kullanılması için önemli bir unsurdur. Ayrıca, sıcak su hatları veya soğuk su hatlarında yüzey sıcaklığını kontrol altında tutmak için de izolasyon yapılır.
8. Vana ve Fitting Standartları
- Boru montajında kullanılan vanalar, dirsekler, flanşlar ve diğer fitting elemanları denizcilik sektörü standartlarına uygun olmalıdır. ISO 10423 gibi petrol ve gaz sektörü vana standartları denizcilik sektöründe de yaygın olarak kullanılır.
- Bağlantı elemanları, geminin operasyonel ihtiyaçlarına göre seçilir. Örneğin, su hatlarında paslanmaz çelik flanşlar, yangın hatlarında ise pirinç veya bronz fitting elemanları tercih edilir.
9. Güvenlik ve İş Sağlığı Standartları
- Denizcilikte iş sağlığı ve güvenliği standartları, tersane ortamında işçilerin güvenliğini sağlamak için uygulanır. OSHA (Occupational Safety and Health Administration) ve ISO 45001 standartları, tersanede çalışan personelin güvenliği için gereklidir.
- Boru montajında çalışan personelin koruyucu ekipmanlar kullanması, yüksekten düşme gibi tehlikelere karşı önlemler alınması zorunludur.
10. Dokümantasyon ve Sertifikasyon
- Tersanede boru montajı tamamlandığında, tüm işlemlerin belgelenmesi gerekir. Bu belgeler, geminin bakım süreci ve ilerleyen dönemlerde yapılacak denetimler için referans olur.
- Denizcilik otoriteleri, belirli prosedürlere göre yapılan boru montajları için sertifika düzenler. Bu sertifikalar, boru hattının güvenilir ve uluslararası standartlara uygun olduğunu gösterir.
Tersane boru montaj standartlarına uygun bir şekilde çalışmak, denizcilik sektöründe güvenlik ve verimliliği artırır. Bu standartlara uyulması, hem geminin güvenliğini hem de deniz personelinin çalışma ortamını korur.